Gabčíkovo
47°54′N 17°35′E/47,900000 17,583333
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Burmistrz |
Iván Fenes[1] | ||
| Powierzchnia |
52,40[2] km² | ||
| Wysokość |
116 m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
031 | ||
| Kod pocztowy |
930 05 | ||
| Tablice rejestracyjne |
DS | ||
Położenie na mapie kraju trnawskiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
| 47°54′N 17°35′E/47,900000 17,583333
| |||
| Strona internetowa | |||
Gabčíkovo (do 1948 Beš, węg. Bős, niem. Bösch) – miasto i gmina w południowej Słowacji, w powiecie Dunajská Streda, w kraju trnawskim. Położone jest w południowej części Žitnego ostrova. Liczy ponad 5 tysięcy mieszkańców.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Gabčíkovo jest jedną z najstarszych miejscowości dawnych Wielkich Węgier – wspomina o nim dokument z 1102 pod nazwą Beys. Od 1468 miało prawo do organizowania cotygodniowych jarmarków. W XVI wieku osiedlono w miejscowości niemieckich kolonistów – prawdopodobnie pod wpływem jakiejś epidemii dotychczasowa populacja została mocno przetrzebiona. W wyniku tej kolonizacji przez jakiś okres różne części gminy nosiły różne nazwy – był Magyarbős (Węgierski Bős) oraz Németbős (Niemiecki Bős). Z biegiem czasu obie społeczności zżyły się ze sobą, ale niemieckie ślady na długo pozostały w nazewnictwie (niektóre w określeniach potocznych do dzisiaj). Od XIII wieku aż do zniesienia poddaństwa w 1848 ówczesny Bős był w rękach rodu Amade.
W XIX wieku miejscowość przeżywała rozwój gospodarczy – funkcjonował tutaj browar i cukrownia. W okresie Wiosny Ludów doszło do niewielkiej bitwy pomiędzy żołnierzami habsburskimi a honvedami węgierskimi. Z kolei w 1861 i 1867 gminę spustoszył pożar.
W 1910 na 2823 mieszkańców było 2805 Węgrów. Mimo to po I wojnie światowej miasto przekazano Czechosłowacji. Na krótko powróciło do Węgier w latach 1938-1945, po czym ponownie znalazło się w Czechosłowacji. W 1948 zmieniono historyczną nazwę na obecną, dla uczczenia Jozefa Gabčíka, jednego z zamachowców, którzy zabili Reinharda Heydricha.
W 1997 odbyło się referendum, które miało zadecydować czy miejscowość ponownie będzie miała prawa miejskie. Wyniki jednak nie były wiążące, ponieważ zbyt mała liczba uprawnionych wzięła w nim udział. W 2001 miejscowość zajmowała 5239 hektarów, a w 1399 domach mieszkały 5084 osoby (4598 Węgrów, 417 Słowaków, 31 Czechów, 4 Morawian, 4 Romów, 1 Ukrainiec, 2 Rusinów, 1 Niemiec i 4 Polaków[5]).
1 stycznia 2016 roku Gabčíkovo ponownie otrzymało status miasta[6][7].
Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- Zapora wodna Gabčíkovo (Vodné dielo Gabčíkovo, Bős–nagymarosi vízlépcső) na Dunaju,
- pałac rodu Amade z XVIII wieku,
- kościół katolicki z XIV wieku,
- niewielkie kąpielisko termalne.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-06]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 52,40S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Dejiny obce. [w:] Strona oficjalna gminy [on-line]. [dostęp 2007-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (słow.).
- ↑ UZNESENIE NÁRODNEJ RADY SLOVENSKEJ REPUBLIKY z 24. novembra 2015 k návrhu na vyhlásenie obce Gabčíkovo za mesto. slov-lex.sk. [dostęp 2019-06-25]. (słow.).
- ↑ Gabčíkovo a Turany sa stanú mestami. minv.sk, 2015-11-25. [dostęp 2019-06-25]. (słow.).
