Wilkowisko (województwo małopolskie)
49°45′31″N 20°14′59″E/49,758611 20,249722
| wieś | |
 Szkoła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
380–500[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (2010) |
1290[3] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-617[4] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0430806 |
Położenie na mapie gminy Jodłownik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
| 49°45′31″N 20°14′59″E/49,758611 20,249722[1]
| |
_BW56_(3).jpg)
Wilkowisko – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Jodłownik[5][6]. Jest największą wsią tej gminy[3].
W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.
W Wilkowisku istnieje Zespół Szkół Publicznych im. Tadeusza Kościuszki, ochotnicza straż pożarna, parafia pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, oraz od 2009 roku regionalny zespół „Wilkowicanie”.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wilkowisko położone jest na południowym krańcu gminy Jodłownik. Rozciąga się wzdłuż potoku Tarnawka, który jest prawym dopływem Stradomki, u podnóża Świnnej Góry oraz Kostrzy.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| części wsi | Brzeg, Brzezowa, Gaik, Górki, Malerz, Mała Wieś, Moczary, Owsiana, Poddębie, Poddziele, Podlesie, Rola, Różnowa, Sośnie, Stronie, Wądoły, Wielka Wieś, Zagórze, Zalesie |
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi związana jest z dwiema legendami na jej temat:
- W VI wieku w okolice Szczyrzyca skierowano 125 rodzin, aby je osiedlić. Rodzina Wilków wybrała żyzną dolinę Owsianki, gdzie później powstała wieś, nazwana od pierwszych osadników Wilkowiskiem[7].
- Podobno wieś nazwano Wilkowiskiem dla upamiętnienia tragicznego losu kupców, którzy zanocowali w tej okolicy jadąc do Szczyrzyca. Zostali oni zaatakowani i rozszarpani przez watahę wilków[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś Wilkowisko powstała w średniowieczu – według miejscowych legend w VI wieku. Podobno osiedlić się miała wówczas w tej okolicy rodzina Wilków, przysłana tu wraz z innymi rodzinami w celu zasiedlenia okolic Szczyrzyca. Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1324, kiedy to król Władysław Łokietek oddał wieś i jej mieszkańców we władanie Piotrowi Kunickiemu. Jednocześnie zezwolił na dalsze osiedlanie na prawie niemieckim.
Parafia w Wilkowisku powstała w 1328, a pierwszy kościół (opisany przez Jana Długosza) powstał w latach 1337–1338. Do obecnych czasów budynków było kilka, a każdy kolejny niszczony był przez pożary.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Wilkowiska znajduje się kilka interesujących obiektów:
- drewniany kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, wybudowany w latach 1923–1927 na wzór poprzedniego, zniszczonego przez pożar. W jego wnętrzu zachowały się pojedyncze elementy wyposażenia ze starszych świątyń;
- XIX-wieczna plebania, utrzymana w stylu niewielkiego szlacheckiego dworku (wyburzona w 2012 r. z niewiadomego powodu);
- krzyż jubileuszowy na górze Dział – powstał jako odpowiedź na apel biskupa Jana Stepy, który zachęcał parafian do wyjątkowego uczczenia ogłoszonego przez papieża Piusa XII Roku Jubileuszowego 1950–lecia Narodzin Chrystusa. Z inicjatywy miejscowego proboszcza Jana Rozembarskiego ufundowano i wzniesiono właśnie ten krzyż, zbudowany z kamienia i żelbetu. Władze komunistyczne próbowały usunąć krzyż, ale ostatecznie zaprzestały tych prób. Powodem był prawdopodobnie fakt, że stylistyka krzyża wpisywała się doskonale w główny wątek w architekturze tamtych czasów – socrealizm, oraz fakt, że górujący nad okolicą obiekt stanowił doskonały punkt orientacyjny, wykorzystywany na mapach wojskowych[8];
- kamienna kapliczka w przysiółku Zagórze, będąca wspomnieniem pochowanych tu ofiar epidemii cholery[3];
- w przysiółku Na Dziołku znajduje się niewielka kapliczka św. Wojciecha – wzniesiono ją w miejscu, gdzie podobno odpoczywać miał święty Wojciech w drodze do Krakowa. Źródło tryskające spod kapliczki uważane jest za cudowne[3].
- grodzisko na Świnnej Górze – według miejscowych legend miała się tu znajdować prehistoryczna osada, jednak powierzchowne badania archeologiczne nie potwierdzają tego faktu[3];
- dwie XIX-wieczne kapliczki – jedna z obrazem Święta Rodzina, a druga z figurą Chrystusa Frasobliwego w szczycie[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 148116
- ↑ Informacje o Wilkowisku na stronie gminy Jodłownik. IAP Polska. [dostęp 2010-12-16]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g Wilkowisko w Beskidzie Wyspowym. beskidwyspowy.eu, 2010-04-15. [dostęp 2010-12-16]. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1457 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ P. Skoczek, „Parafie...”, s. 62.
- ↑ Andrzej Gielarowski: Krzyż – Świadek. [dostęp 2010-12-16]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 62. ISBN 978-83-88383-43-4.
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
