Fyzickogeografické členenie Poľska

z Wikipédie, slobodnej encyklopédie
Mapa fyzickogeografických regiónov Poľska (od megaregiónov po mezoregióny) s dôrazom na hierarchiu a relatívne rozmiestnenie regiónov
Mapa fyzickogeografických mezoregiónov Poľska na pozadí štruktúry terénu a administratívneho členenia
Mapa fyzickogeografických mezoregiónov Poľska na pozadí podrobného administratívneho členenia

Fyzickogeografické členenie Poľska resp. fyzickogeografická regionalizácia Poľska je členenie resp. regionalizácia územia Poľska z hľadiska fyzickej geografie.

Dejiny fyzickogeografického členenia Poľska[upraviť | upraviť zdroj]

Prvé pohľady na fyzickogeografické členenie sa objavili v diele Jana Długosza. Výrazné oživenie v tejto oblasti nastalo na prelome 19. a 20. storočia, keď svoje práce na túto tému publikovalo veľa geografov, o. i. Stanisław Staszic, Wincent Pol, Antoni Rehman, Wacław Nałkowski, Stanisław Lencevicz alebo Ludomir Sawicki. Každý z nich mal vlastnú koncepciu členenia Poľska na fyzickogeografické regióny.

Zmena štátnych hraníc Poľska po Druhej svetovej vojne spôsobila, že bolo potrebné riešiť otázky a problémy spojené s fyzickogeografickým členením štátu. Tento problém bol vznesený v roku 1946 na 1. Celopoľskom geografickom zjazde.

Najviac sa o riešenie tejto problematiky zaslúžil Jerzy Kondracki. Počiatky jeho práce siahajú do roku 1955, keď publikoval v Przeglądu Geograficznom článok Problematyka fizycznogeograficznej regionalizacji Polski. Kondrackého práca je postavená na desatinnom číslovaní fyzickogeografických oblastí sveta, navrhnutom v roku 1964 na Medzinárodnom geografickom kongrese v Londýne. Návrh regionalizácie Poľska bol upravený o dva roky neskôr na medzinárodnom sympóziu zorganizovanom Polským Towarzystwom Geograficznym a Katedrou fyzickej geografie Varšavskej univerzity. V roku 1987 boli po doplnení a opravách názvy regiónov štandardizované Komisiou na ustálenie názvov sídiel a fyziografických objektov pri Úrade rady ministrov a v oficiálnom vydavateľstve boli publikované Nazwy Geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej (1991).

K malým úpravám fyzickogeografického členenia došlo o niekoľko rokov neskôr na mape Regiony fizycznogeograficzne autorov Jerzyho Kondrackého a Andrzeje Richlinga, ktorá bola publikovaná v atlase Atlas Rzeczypospolitej Polskiej (1993-1997, Varšava: Główny Geodeta Kraju).

Členenie podľa Kondrackého je čisto vedecké a v niektorých prípadoch sa odchyľuje od bežne používaných vymedzení regiónov (chýba napr. Mazovská nížina, Veľkopoľská nížina alebo Pojezierze Suwalskie). Preto chcel Jerzy Kondracki vypracovať aj verziu svojho členenia pre obyčajných ľudí a predovšetkým vhodnú pre školy. Náhla smrť mu však nedovolila tento zámer uskutočniť.

Kondrackého členenie je jediné komplexné členenie Poľska, ktoré prijíma širšia obec poľských geografov. Treba pamätať na to, že takéto výsadné postavenie má len v Poľsku, lebo susedné štáty majú svoje vlastné uprednostňované členenia. Tieto členenia sú neraz odlišné od poľského, a to aj v hraničnej oblasti; príkladom môže byť rôzne členenie Beskýd podľa Kondrackého a podľa slovenského geomorfologického členenia alebo rôzne členenie Beščad (Biesczczady) podľa Kondrackého a podľa ukrajinského členenia.

Fyzickogeografické členenie Poľska podľa J. Kondrackého (a A. Richlinga)[upraviť | upraviť zdroj]

Nasledujúce členenie vychádza z práce Jerzyho Kondrackého a úprav Andrzeja Richlinga. Zahŕňa fyzickogeografické jednotky týchto úrovní:

Členenie je nasledovné:

3 Hercynská stredná Európa („Pozaalpejska Europa Środkowa“)[upraviť | upraviť zdroj]

31 Nizina Środkowoeuropejska[upraviť | upraviť zdroj]

313 Pobrzeża Południowobałtyckie
313.2-3 Pobrzeże Szczecińskie
313.21 Uznam i Wolin
313.22 Wybrzeże Trzebiatowskie
313.23 Równina Wkrzańska (Równina Policka)
313.24 Dolina Dolnej Odry
313.25 Równina Goleniowska
313.26 Wzniesienia Szczecińskie
313.27 Wzgórza Bukowe
313.28 Równina Wełtyńska
313.31 Równina Pyrzycko-Stargardzka
313.32 Równina Nowogardzka
313.33 Równina Gryficka
313.4 Pobrzeże Koszalińskie
313.41 Wybrzeże Słowińskie
313.42 Równina Białogardzka
313.43 Równina Słupska
313.44 Wysoczyzna Damnicka
313.45 Wysoczyzna Żarnowiecka
313.46 Pradolina Redy-Łeby
313.5 Pobrzeże Gdańskie
313.51 Pobrzeże Kaszubskie
313.52 Helský polostrov (Mierzeja Helska)
313.53 Vislianska kosa (Mierzeja Wiślana)
313.54 Żuławy Wiślane
313.55 Wysoczyzna Elbląska
313.56 Równina Warmińska
313.57 Wybrzeże Staropruskie
314-316 Pojezierza Południowobałtyckie
314.4 Pojezierze Zachodniopomorskie
314.41 Pojezierze Myśliborskie
314.42 Pojezierze Choszczeńskie
314.43 Pojezierze Ińskie
314.44 Wysoczyzna Łobeska
314.45 Pojezierze Drawskie
314.46 Wysoczyzna Polanowska
314.47 Pojezierze Bytowskie
314.5 Pojezierze Wschodniopomorskie
314.51 Pojezierze Kaszubskie
314.52 Pojezierze Starogardzkie
314.6-7 Pojezierze Południowopomorskie
314.61 Równina Gorzowska
314.62 Pojezierze Dobiegniewskie
314.63 Równina Drawska
314.64 Pojezierze Wałeckie
314.65 Równina Wałecka
314.66 Pojezierze Szczecineckie
314.67 Równina Charzykowska
314.68 Dolina Gwdy
314.69 Pojezierze Krajeńskie
314.71 Bory Tucholskie
314.72 Dolina Brdy
314.73 Wysoczyzna Świecka
314.8 Dolina Dolnej Wisły
314.81 Dolina Kwidzyńska
314.82 Kotlina Grudziądzka
314.83 Dolina Fordońska
314.9 Pojezierze Iławskie
315.1 Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie
315.11 Pojezierze Chełmińskie
315.12 Pojezierze Brodnickie
315.13 Dolina Drwęcy
315.14 Pojezierze Dobrzyńskie
315.15 Garb Lubawski
315.16 Równina Urszulewska
315.3 Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka
315.31 Kotlina Freienwaldzka
315.32 Kotlina Gorzowska
315.33 Dolina Środkowej Noteci
315.34 Kotlina Toruńska
315.35 Kotlina Płocka
315.4 Pojezierze Lubuskie (Brandenbursko-Lubuskie)
315.41 Lubuski Przełom Odry
315.42 Pojezierze Łagowskie
315.43 Równina Torzymska
315.44 Bruzda Zbąszyńska
315.5 Pojezierze Wielkopolskie
315.51 Pojezierze Poznańskie
315.52 Poznański Przełom Warty
315.53 Pojezierze Chodzieskie
315.54 Pojezierze Gnieźnieńskie
315.55 Równina Inowrocławska
315.56 Równina Wrzesińska
315.57 Pojezierze Kujawskie
315.6 Pradolina Warciańsko-Odrzańska
315.61 Dolina Środkowej Odry
315.62 Kotlina Kargowska
315.63 Dolina Środkowej Obry
315.64 Kotlina Śremska
315.7 Wzniesienia Zielonogórskie
315.71 Wzniesienia Gubińskie
315.72 Dolina Dolnego Bobru
315.73 Wysoczyzna Czerwieńska
315.74 Wał Zielonogórski
315.8 Pojezierze Leszczyńskie
315.81 Pojezierze Sławskie
315.82 Pojezierze Krzywińskie
315.83 Równina Kościańska
315.84 Wał Żerkowski
317 Niziny Sasko-Łużyckie
317.2 Obniżenie Dolnołużyckie
317.23 Kotlina Zasiecka
317.4 Wzniesienia Łużyckie
317.46 Wał Mużakowski
317.7 Nizina Śląsko-Łużycka
317.74 Bory Dolnośląskie
317.75 Równina Szprotawska
317.76 Wysoczyzna Lubińska
317.77 Równina Legnicka
317.78 Równina Chojnowska
318 Niziny Środkowopolskie
318.1-2 Nizina Południowowielkopolska
318.11 Wysoczyzna Leszczyńska
318.12 Wysoczyzna Kaliska
318.13 Dolina Konińska
318.14 Kotlina Kolska
318.15 Wysoczyzna Kłodawska
318.16 Równina Rychwalska
318.17 Wysoczyzna Turecka
318.18 Kotlina Sieradzka
318.19 Wysoczyzna Łaska
318.21 Kotlina Grabowska
318.22 Wysoczyzna Złoczewska
318.23 Kotlina Szczercowska
318.24 Wysoczyzna Wieruszowska
318.3 Obniżenie Milicko-Głogowskie
318.31 Obniżenie Nowosolskie
318.32 Pradolina Głogowska
318.33 Kotlina Żmigrodzka
318.34 Kotlina Milicka
318.4 Wał Trzebnicki
318.41 Wzniesienia Żarskie
318.42 Wzgórza Dalkowskie
318.43 Obniżenie Ścinawskie
318.44 Wzgórza Trzebnickie
318.45 Wzgórza Twardogórskie
318.46 Wzgórza Ostrzeszowskie
318.5 Sliezska nížina (Nizina Śląska)
318.51 Wysoczyzna Rościsławska
318.52 Pradolina Wrocławska
318.53 Równina Wrocławska
318.54 Dolina Nysy Kłodzkiej
318.55 Równina Niemodlińska
318.56 Równina Oleśnicka
318.57 Równina Opolska
318.58 Płaskowyż Głubczycki
318.59 Kotlina Raciborska
318.6 Nizina Północnomazowiecka
318.61 Wysoczyzna Płońska
318.62 Równina Raciąska
318.63 Wzniesienia Mławskie
318.64 Wysoczyzna Ciechanowska
318.65 Równina Kurpiowska
318.66 Dolina Dolnej Narwi
318.67 Międzyrzecze Łomżyńskie
318.7 Nizina Środkowomazowiecka
318.71 Równina Kutnowska
318.72 Równina Łowicko-Błońska
318.73 Kotlina Warszawska
318.74 Dolina Dolnego Bugu
318.75 Dolina Środkowej Wisły
318.76 Równina Warszawska
318.77 Równina Kozienicka
318.78 Równina Wołomińska
318.79 Równina Garwolińska
318.8 Wzniesienia Południowomazowieckie
318.81 Wysoczyzna Bełchatowska
318.82 Wzniesienia Łódzkie
318.83 Wysoczyzna Rawska
318.84 Równina Piotrkowska
318.85 Dolina Białobrzeska
318.86 Równina Radomska
318.9 Nizina Południowopodlaska
318.91 Podlaski Przełom Bugu
318.92 Wysoczyzna Kałuszyńska
318.93 Obniżenie Węgrowskie
318.94 Wysoczyzna Siedlecka
318.95 Wysoczyzna Żelechowska
318.96 Równina Łukowska
318.97 Pradolina Wieprza
318.98 Wysoczyzna Lubartowska

33 Český masív[upraviť | upraviť zdroj]

332 Sudety s Przedgórzom Sudeckým
332.1 Przedgórze Sudeckie
332.11 Wzgórza Strzegomskie
332.12 Równina Świdnicka
332.13 Masyw Ślęży
332.14 Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie
332.15 Obniżenie Podsudeckie
332.16 Obniżenie Otmuchowskie
332.17 Przedgórze Paczkowskie
332.2 Pogórze Zachodniosudeckie
332.25 Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie
332.26 Pogórze Izerskie
332.27 Pogórze Kaczawskie
332.28 Pogórze Wałbrzyskie
332.3 Sudety Zachodnie
332.34 Góry Izerskie
332.35 Góry Kaczawskie
332.36 Kotlina Jeleniogórska
332.37 Karkonosze
332.38 Rudawy Janowickie
332.4-5 Sudety Środkowe
332.41 Brama Lubawska
332.42 Góry Wałbrzyskie
332.43 Góry Kamienne
332.44 Góry Sowie
332.45 Góry Bardzkie
332.46 Obniżenie Noworudzkie
332.47 Obniżenie Ścinawki
332.48 Góry Stołowe
332.51 Pogórze Orlickie
332.52 Góry Orlickie
332.53 Góry Bystrzyckie
332.54 Kotlina Kłodzka
332.6 Sudety Wschodnie
332.61 Góry Złote
332.62 Masyw Śnieżnika
332.63 Góry Opawskie

34 Wyżyny Polskie[upraviť | upraviť zdroj]

341 Wyżyna Śląsko-Krakowska
341.1 Sliezska vrchovina (Wyżyna Śląska)
341.11 Chełm
341.12 Garb Tarnogórski
341.13 Wyżyna Katowicka
341.14 Pagóry Jaworznickie
341.15 Płaskowyż Rybnicki
341.2 Wyżyna Woźnicko-Wieluńska
341.21 Wyżyna Wieluńska
341.22 Obniżenie Liswarty
341.23 Próg Woźnicki
341.24 Próg Herbski
341.25 Obniżenie Górnej Warty
341.26 Obniżenie Krzepickie
341.3 Krakovsko-čenstochovská vrchovina (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska)
341.31 Wyżyna Częstochowska
341.32 Wyżyna Olkuska
341.33 Rów Krzeszowicki
341.34 Garb Tenczyński
342 Malopoľská vrchovina (Wyżyna Małopolska)
342.1 Wyżyna Przedborska
342.11 Wzgórza Radomszczańskie
342.12 Wzgórza Opoczyńskie
342.13 Próg Lelowski
342.14 Niecka Włoszczowska
342.15 Pasmo Przedborsko-Małogoskie
342.16 Wzgórza Łopuszańskie
342.2 Niecka Nidziańska
342.21 Płaskowyż Jędrzejowski
342.22 Wyżyna Miechowska
342.23 Płaskowyż Proszowicki
342.24 Garb Wodzisławski
342.25 Dolina Nidy
342.26 Niecka Solecka
342.27 Garb Pińczowski
342.28 Niecka Połaniecka
342.3 Wyżyna Kielecka
342.31 Płaskowyż Suchedniowski
342.32 Garb Gielniowski
342.33 Przedgórze Iłżeckie
342.34-5 Góry Świętokrzyskie
342.36 Wyżyna Sandomierska
342.37 Pogórze Szydłowskie
343 Wyżyna Lubelsko-Lwowska
343.1 Lublinská pahorkatina (Wyżyna Lubelska)
343.11 Małopolski Przełom Wisły
343.12 Płaskowyż Nałęczowski
343.13 Równina Bełżycka
343.14 Kotlina Chodelska
343.15 Wzniesienia Urzędowskie
343.16 Płaskowyż Świdnicki
343.17 Wyniosłość Giełczewska
343.18 Działy Grabowieckie
343.19 Padół Zamojski
343.2 Roztocze
343.21 Roztocze Zachodnie
343.22 Roztocze Środkowe
343.23 Roztocze Wschodnie

5 Karpatský región[upraviť | upraviť zdroj]

51 Západné Karpaty so Západnými a Severnými Vonkajšími karpatskými zníženinami[upraviť | upraviť zdroj]

512 Severné Vonkajšie karpatské zníženiny
512.1 Kotlina Ostrawska
512.11 Wysoczyzna Kończycka
512.2 Kotlina Oświęcimska
512.21 Równina Pszczyńska
512.22 Dolina Górnej Wisły
512.23 Podgórze Wilamowickie
512.3 Brama Krakowska
512.31 Rów Skawiński
512.32 Obniżenie Cholerzyńskie
512.33 Pomost Krakowski
512.4-5 Sandomierska kotlina (Kotlina Sandomierska)
512.41 Nizina Nadwiślańska
512.42 Podgórze Bocheńskie
512.43 Płaskowyż Tarnowski
512.44 Dolina Dolnej Wisłoki
512.45 Równina Tarnobrzeska
512.46 Dolina Dolnego Sanu
512.47 Równina Biłgorajska
512.48 Płaskowyż Kolbuszowski
512.49 Płaskowyż Tarnogrodzki
512.51 Pradolina Podkarpacka
512.52 Podgórze Rzeszowskie
513 Vonkajšie Západné Karpaty
513.3 Pogórze Zachodniobeskidzkie
513.32 Pogórze Śląskie
513.33 Pogórze Wielickie
513.34 Pogórze Wiśnickie
513.44-57 Západné Beskydy (Beskidy Zachodnie)
513.45 Beskid Śląski
513.46 Kotlina Żywiecka
513.47 Beskid Mały
513.48 Beskid Makowski
513.49 Beskid Wyspowy
513.50 Kotlina Rabczańska
513.51 Beskid Żywiecki
513.52 Gorce
513.53 Kotlina Sądecka
513.54 Beskid Sądecki
513.6 Pogórze Środkowobeskidzkie
513.61 Pogórze Rożnowskie
513.62 Pogórze Ciężkowickie
513.63 Pogórze Strzyżowskie
513.64 Pogórze Dynowskie
513.65 Pogórze Przemyskie
513.66 Obniżenie Gorlickie
513.67 Kotlina Jasielsko-Krośnieńska
513.68 Pogórze Jasielskie
513.69 Pogórze Bukowskie
513.7 Beskidy Środkowe
513.71 Beskid Niski
514 Centrálne Západné Karpaty
514.1 Obniżenie Orawsko-Podhalańskie
514.11 Oravská kotlina (Kotlina Orawsko-Nowotarska)
514.12 Pieniny
514.13 Pogórze Spisko-Gubałowskie
514.14 Podtatranská brázda (Rów Podtatrzański)
514.5 Łańcuch Tatrzański
514.52 Západné Tatry (Tatry Zachodnie)
514.53 Východné Tatry (Tatry Wschodnie)

52 Východné Karpaty s Východnými Vonkajšími karpatskými zníženinami[upraviť | upraviť zdroj]

521 Východné Vonkajšie karpatské zníženiny
521.1 Płaskowyż Sańsko-Dniestrzański
521.11 Płaskowyż Chyrowski
522, 524-526 Vonkajšie Východné Karpaty (522 = Východné Beskydy (Beskidy Wschodnie))
522.1 Beskidy Lesiste
522.11 Góry Sanocko-Turczańskie
522.12 Bieszczady Zachodnie

8 Východoeurópska nížina[upraviť | upraviť zdroj]

84 Niż Wschodniobałtycko-Białoruski[upraviť | upraviť zdroj]

841 Pobrzeża Wschodniobałtyckie
841.5 Nizina Staropruska
841.57 Wzniesienia Górowskie
841.58 Równina Ornecka
841.59 Nizina Sępopolska
842 Pojezierza Wschodniobałtyckie
842.7 Pojezierze Litewskie
842.71 Puszcza Romincka
842.72 Pojezierze Zachodniosuwalskie
842.73 Pojezierze Wschodniosuwalskie
842.74 Równina Augustowska
842.8 Mazurská jazerná pahorkatina (Pojezierze Mazurskie)
842.81 Pojezierze Olsztyńskie
842.82 Pojezierze Mrągowskie
842.83 Kraina Wielkich Jezior Mazurskich
842.84 Kraina Węgorapy
842.85 Wzgórza Szeskie
842.86 Pojezierze Ełckie
842.87 Równina Mazurska
843 Wysoczyzny Podlasko-Białoruskie
843.3 Nizina Północnopodlaska
843.31 Wysoczyzna Kolneńska
843.32 Kotlina Biebrzańska
843.33 Wysoczyzna Białostocka
843.34 Wzgórza Sokólskie
843.35 Wysoczyzna Wysokomazowiecka
843.36 Dolina Górnej Narwi
843.37 Równina Bielska
843.38 Wysoczyzna Drohiczyńska
845 Polesie
845.1 Polesie Zachodnie
845.11 Zaklęsłość Łomaska
845.12 Równina Kodeńska
845.13 Równina Parczewska
845.14 Zaklęsłość Sosnowicka
845.15 Garb Włodawski
845.16 Równina Łęczyńsko-Włodawska
845.17 Polesie Brzeskie
845.3 Polesie Wołyńskie
845.31 Obniżenie Dorohuckie
845.32 Pagóry Chełmskie
845.33 Obniżenie Dubieńskie

85 Wyżyny Ukraińskie[upraviť | upraviť zdroj]

851 Volynsko-podolská vrchovina (Wyżyna Wołyńsko-Podolska)
851.1 Wyżyna Wołyńska
851.11 Grzęda Horodelska
851.12 Kotlina Hrubieszowska
851.13 Grzęda Sokalska
851.2 Kotlina Pobuża
851.21 Równina Bełska

Fyzickogeografické členenie Poľska podľa V. Krála[upraviť | upraviť zdroj]

1. Hercynská stredná Európa

2. Karpaty a okolité panvy

3. Východoeurópska nížina [členenie poľskej časti Východoeurópskej nížiny nie je v knihe spracované]

Zdroj[upraviť | upraviť zdroj]

  • Tento článok je čiastočný alebo úplný preklad článku Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski na poľskej Wikipédii.
  • Tento článok je čiastočný alebo úplný preklad článku Regionalizacja fizycznogeograficzna na poľskej Wikipédii.
  • Kondracki, J.: Geografia regionalna Polski, 2002, Warszawa, ISBN 83-01-13897-1
  • Kondracki, J.: Regiony fizycznogeograficzne Polski, in: "Poznaj świat", r. XII, č. 4 (137), máj 1964
  • Král, V.: Fyzická geografie Evropy, 2001
Zdroj: „https://sk.wikipedia.org/w/index.php?title=Fyzickogeografické_členenie_Poľska&oldid=7492582“